سری بازیهای زلدا یکی از معروفترین سریهای صنعت بازیسازی است و یکی از ستونهای اصلی بازیهای دنیای باز از نظر تأثیرگذاری و پایهگذاری این سبک بازیها محسوب میشود. همه میدانند که نسخهی Breath of the Wild تا چه حد نمادین و متمایز بود، اما پیش از آن، Ocarina of Time یکی از برجستهترین نسخههای زلدا بود، بهطوری که با امتیاز 99 از منتقدان در سایت Metacritic، بالاترین امتیاز را در تاریخ صنعت بازیسازی به خود اختصاص داد. این بازی در جوامع اسلامی به این شهرت داشت که «به دین اسلام توهین کرده است». آیا این ادعا صحت دارد؟ امروز به این سؤال پاسخ خواهیم داد.
داستان توهین ادعایی بازی به اسلام چیست؟
میدانیم که بازیهای زلدا از ابتدا از فرمول گیمپلی یکسانی پیروی میکنند: یک دنیای باز یا نیمهباز که بازیکن میتواند آزادانه در آن گشتوگذار کند، و این دنیا شامل مراحل مختلفی است که بهصورت محیطهای بستهای به نام «دانجن» (سیاهچاله) طراحی شدهاند، جایی که بازیکن باید با حل معماها و رویارویی با یک دشمن بزرگ (باس فایت) در پایان آنها را پشت سر بگذارد.
یکی از این معابد یا دانجنها، «معبد آتش» بود که به محض ورود به آن، بازیکن موسیقیای با حالوهوای شرقی و ریتمی آرام میشنود، اما با گذشت زمان، صداهایی بسیار آشنا به گوش میرسد. اگر به جزئیات آن دقت کنید، متوجه میشوید که این صداها ترکیبی از صدای اذان و آیاتی از قرآن هستند که به شکلی درهمآمیخته شدهاند.
همچنین، نماد هلال ماه بهصورت پراکنده در طراحی این مرحله یا بهعنوان نشان معبد آتش دیده میشود، که برخی آن را اشارهای به دین اسلام و جوامع اسلامی بهطور کلی دانستند.
پس از عبور از این مرحله، هیچ اشاره یا نشانهای از دین اسلام، تعالیم یا شعائر آن در بازی وجود ندارد، که باعث میشود همهی ما به نیت پشت گنجاندن شعائر اسلامی و آیات قرآنی در موسیقی متن بازی شک کنیم.
آیا این اشاره در بازی Ocarina of Time عمدی بود؟
در واقع، داستان موسیقی متن این بازی بسیار جالب است، زیرا آهنگساز آن، کوجی کوندو، غول موسیقی بازیسازی است که روی موسیقی بازیهایی مثل Super Mario ،Punch-Out و اولین نسخهی زلدا کار کرده و هیچگونه کینهی شخصی نسبت به اسلام یا مسلمانان به او نسبت داده نشده است.
کوجو میگوید که وقتی شیگرو میاموتو از او خواست موسیقیای بسازد که حالوهوای بازی را منعکس کند، توصیفش از آنچه میخواست بسیار مبهم بود و برای اولین بار کوجو را در سردرگمی قرار داد. این تجربه برای کوجو بیسابقه بود، بهویژه چون در همکاریهای قبلی با میاموتو همهچیز واضحتر بود.
بزرگترین مشکل کوجو با موسیقی محیطهای بستهای بود که به معابد معروف بودند، زیرا هر کدام طراحی متفاوتی داشتند و از او خواسته شده بود موسیقیهایی بسازد که این تنوع محیطی را منعکس کند و بیانگر فرهنگهای مختلف شرقی و غربی در سراسر جهان باشد تا به بازی و محیطهایش ویژگی تنوع ببخشد.
کوجو توکیو را ترک کرد و به کیوتو رفت تا در انزوا به دنبال الهام باشد. به گفتهی خودش، این کار در گذشته به او کمک زیادی کرده بود. اما این بار کار سختتر بود و او هویتی برای ساخت ایدههایش پیدا نکرد.
در یکی از روزهای اقامتش در شهر زیبای کیوتو، حین گشتوگذار در یکی از شلوغترین بازارها، مغازهای پیدا کرد که ابزارهای موسیقی و دیسکهای موسیقی متنوعی برای علاقهمندان به یادگیری موسیقی و نوازندگی میفروخت. یکی از این دیسکها شامل مجموعهای از نمونههای موسیقی بدون حق کپیرایت بود که هرکسی میتوانست از آنها در آثارش استفاده کند.
واکنش شرکت نینتندو چه بود؟
بر اساس قوانین شرکت نینتندو در آن زمان، هرگونه اشاره به ادیان یا باورها ممنوع بود، بهویژه در نسخههای غیرژاپنی بازیهایی که این شرکت منتشر یا توسعه میداد. اما از آنجا که در آن زمان اینترنت وجود نداشت و صدای خاورمیانه برای بسیاری از توسعهدهندگان جهان شنیده نمیشد، نسخههای اولیهی بازی با این موسیقیها منتشر شد. اما با انتشار شمارهی 148 مجلهی Nintendo Power، یکی از خوانندگان نامهای در اعتراض به این موضوع فرستاد. نینتندو سعی کرد با حذف این موسیقیها از نسخههای بعدی بازی، اوضاع را اصلاح کند، اما برخی نسخههای حاوی موسیقیهای اصلی قبلاً ارسال شده بودند.
روایتها دربارهی زمان تصمیم نینتندو و دلیل آن متفاوت است. برخی منابع میگویند که توسعهی بازی به پایان رسیده بود و برخی نسخهها ارسال شده بودند و این مسئله بهصورت داخلی توسط توسعهدهندگان بازی مورد توجه قرار گرفت و تغییر کرد. برخی منابع دیگر میگویند این تغییر به دلیل شکایت آن خواننده در شمارهی 148 مجلهی Nintendo Power بود.
آنچه باعث میشود فکر کنیم این اتفاق عمدی نبوده، این است که کوجو کوندو از همان دیسک برای موسیقیهای مختلف در بازیهای دیگرش، از جمله خود Ocarina of Time، استفاده کرده بود و میتوانید این را با تماشای ویدیوهای موجود بررسی کنید.
نتیجهی نهایی حذف هرگونه اشارهی مستقیم یا غیرمستقیم به دین اسلام بود، که به هر حال نتیجهی مطلوب بود. نکتهی عجیب این است که این قطعهی موسیقی پس از این جنجال در بازیهای دیگر غیرمرتبط با نینتندو دوباره استفاده شد، با وجود اینکه شهرت بدی در سراسر جهان پیدا کرده بود. عجیبتر اینکه شرکتهای دیگر در سالهای بعد، در دوران طلایی صنعت بازیسازی، مرتکب همین اشتباه شدند.
من شخصاً فکر نمیکنم این اتفاق عمدی بوده، اما در هر صورت خوشحالم که نینتندو کار درست را انجام داد. حالا شرکتها بازتر و مرتبطتر با گیمرها هستند و درک بهتری از تفاوتهای فرهنگی و مذهبی دارند و تا حد امکان با احتیاط با آنها برخورد میکنند، بهویژه با مخاطبان عرب از طریق بومیسازی و اصلاح نسخههای بازیها برای توزیع در خاورمیانه، مثل بازیهای Rise of the Tomb Raider و Assassin’s Creed Odyssey.
بخوانید:
- Sleeping Dogs: قصه ی ناکامی یک شاهکار گمشده در دنیای بازی های ویدیویی
- بازیهایی که شما را از انتظار برای GTA 6 نجات می دهند
- Ryse: Son of Rome: هر که را طاووس خواهد جور هندوستان کشد
