با فراگیر شدن اینترنت و در دسترس قرار گرفتن آن برای عموم افراد، میزان جرایم سایبری و کلاهبرداری‌های اینترنتی نیز افزایش یافت. نکاتی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم جزو بدیهیات هستند و اکثر مردم با آن‌ها آشنایی دارند. با این حال هنوز هم مشاهده می‌کنیم که هموطنان زیادی طعمه کلاهبرداری اینترنتی قرار می‌گیرند و با کم توجهی یا عجله دچار پشیمانی می‌شوند. در ادامه با راهنمای پیشگیری از کلاهبرداری اینترنتی همراه ما باشید.
راهنمای پیشگیری از کلاهبرداری اینترنتی
کلاهبرداری پیامکی
ثبت‌نام سهام عدالت، ابلاغ الکترونیک قضایی، رجیستری تلفن همراه و سامانه همتا، اینترنت هدیه و موارد مشابه از مهمترین عناوینی هستند که توسط مجرمان سایبری برای کلاهبرداری از هموطنان عزیز استفاده شده است.
چگونه جعلی و کلاهبرداری بودن پیامک‌ها را تشخیص دهیم؟
پیامک‌های جعلی 2 مشخصه مهم دارند؛ یکی اینکه این پیامک‌ها از سرشماره‌های معمولی و شخصی ارسال می‌شوند که لازم است هموطنان عزیز به‌محض مشاهده این‌گونه پیامک‌ها، بدون توجه به آن، شماره مذکور را مسدود کنند.
دوستان عزیزم توجه فرمایید که اکثر مراجع رسمی پیامک‌های خود را از سرشماره‌های مشخص ارسال می کنند. adliran ،hamta، policefata ،bargh ،rahvar naja و… از مهمترین سرشماره‌هایی هستند که توسط سازمان‌های مربوطه مورد استفاده قرار گرفته و پیامک‌های خود را ارسال می‌کنند.
بعضی از هموطنان عزیز به محض مواجه شدن با پیامک‌های اینچنینی دستپاچه می‌شوند و بدون توجه به سرشماره‌ای که پیام از آن ارسال شده روی لینک جعلی کلیک می‌کنند و دچار مشکل می‌شوند.
معمولاً در انتهای پیامک‌های جعلی لینکی به کاربر معرفی‌شده و از وی خواسته می‌شود با مراجعه به لینک مذکور مراحل بعدی را پیگیری کند؛ مراحلی که با اخذ اطلاعات و یا ارسال بدافزار همراه خواهد بود.
این لینک‌های جعلی به درگاه‌های کلاهبرداری (فیشینگ) هدایت‌شده یا با نصب اپلیکیشن‌های جاسوسی به دنبال اخذ دسترسی به اطلاعات ذخیره‌شده در گوشی قربانی (گالری تصاویر، دفترچه تلفن همراه، دسترسی به رمزهای عبور و…) هستند تا بدین وسیله از آن‌ها اخاذی نمایند.
هموطنان عزیز توجه فرمایید که حتی برای کنجکاوی هم که شده روی لینک‌های ناشناس و تبلیغاتی کلیک نکنید، برنامه‌های ناشناخته و نامعتبر را روی تلفن همراه نصب نفرمایید. با این حال اگر دچار اشتباه شدید و در دام این زالو صفتان افتادید، خونسردی خود را حفظ کنید و در سریعترین زمان به پلیس فتا به نشانی cyberpolice.ir یا با تلفن فوریت‌های پلیس سایبری ۰۹۶۳۸۰ تماس حاصل فرمایید. به هیچ‌وجه با کلاهبردارن اینترنتی معامله نکنید و از ترس فاش کردن اطلاعات خصوصی به آن‌ها باج ندهید، مراتب را از طریق مراجع قضایی دنبال کنید و مطمئن باشید که نتیجه بهتری دریافت خواهید کرد، ان‌شاءالله.
مرتبط: نحوه ثبت شکایت از فروشگاه اینترنتی در اینماد
کلاهبرداری فروشگاه‌های اینترنتی
در سال‌های اخیر اقبال به فروشگاه‌های اینترنتی بیشتر شده است و تعداد این فروشگاه‌ها نیز با روندی انفجاری افزایش یافته است.
متأسفانه نظارت درستی روی این فروشگاه‌ها وجود ندارد و راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی نیاز به مجوز خاصی هم ندارد و به ندرت شاهد سختگیری در این زمینه هستیم.
عدم نیاز به مجوز رسمی از طرفی مثبت است، چرا که امکان اشتغالزایی را آسان‌تر می‌کند، اما از سویی دیگر در صورت تخلف و کلاهبرداری، پیگیری و شکایت خیلی سخت می‌شود.
در سال‌های اخیر به واسطه عملکرد خوب اکثریت فروشگاهای اینترنتی و آنلاین، اعتماد مردم به خرید اینترنتی افزایش پیدا کرده است. سابقاً مردم نسبت به خرید اینترنتی احساس امنیت کم‌تری داشتند و خیلی به آن رغبت نمی‌کردند. با این حال اکنون اوضاع به کلی تغییر کرده است. قرنطینه و کرونا نیز افراد بیش‌تری را به سمت خرید اینترنتی سوق داد.
فروشگاه‌های اینترنتی را چگونه اعتبارسنجی کنیم؟
راه‌های مختلفی برای اعتبارسنجی فروشگاه‌های اینترنتی وجود دارد. یکی از این راه‌ها داشتن شعبه فیزیکی و حضوری است. بدون شک فروشگاه‌هایی که شعبه فیزیکی دارند در زمینه فروش اینترنتی توجه و مراقبت بیش‌تری به خرج می‌دهند، چرا که امکان شکایت، پیگیری و دسترسی به آن‌ها بیشتر است. در نتیجه طبیعتاً محتاطانه‌تر عمل می‌کنند.
مورد دوم این است که فروشگاه مورد نظر مجوزهای فرمالیته را کسب کرده باشد. چرا می‌گوییم فرمالیته؟ چون معمولاً دیده شده که تأثیر چندانی ندارند و دست خریدار به جایی بند نیست. با این حال باز هم داشتن ای نماد و غیره از هیچی بهتر است. هر چند که عرض کردم چندان کاربردی نیستند. ولی مثلاً می‌توانید با مراجعه به صفحه اینماد تعداد شکایت‌ها، تخلفات و نحوه پاسخگویی فروشگاه را مشاهده کنید. همچنین اگر تعداد شکایت‌ها بالا باشد نماد آن فروشگاه تعلیق می‌شود.
مورد بعدی سابقه و خوشنامی فروشگاه است. برای بررسی این موضوع چندین راه دارید: بخش Review در گوگل مپ (چنانچه فروشگاه در گوگل مپ ثبت شده باشد)، انجمن‌های بزرگ و سایت‌های کاربر محور همچون: طرفداری، نی نی سایت، ویرگول و غیره، سایت‌های نقد و بررسی و نظرسنجی کالا و خدمات مثل: نظرکده، آینه، باهمتا و غیره.
حال اجازه دهید با ذکر یک مثال فروشگاهی اینترنتی را اعتبارسنجی کنیم، موافقید؟
چند روز پیش داشتم دنبال چند کتاب در سایت‌های مختلف می‌گشتم که چشمم خورد به تخفیف‌های عجیب و غریب فروشگاه اینترنتی کتاب! تعجب کردم چون این تخفیف‌ها را ناشر اصلی که فروشگاه اینترنتی دارد هم نمی‌داد، چطور ممکن بود یک سایت شخص ثالت از ناشر اصلی که خود فروش اینترنتی دارد تخفیف بیش‌تری بدهد! منطقی نیست، حساب کنید آن ناشر باید کتاب‌ها را با تخفیف به این فروشگاه فروخته باشد، کد تخفیف هم به آن داده باشد در حالی که خود فروش اینترنتی دارد و در صورتی که خریدار مستقیم از ناشر کتاب را بخرد، تمام سود به جیب ناشر می‌رود.
آیا ناشر عاشق چشم و ابروی صاحب فروشگاه شخص ثالت بوده است؟ پس فلسفه راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی از جانب ناشر چه بوده است!؟ من هم که سرم درد می‌کند برای کارآگاه بازی و گزارش کردن احتمال کلاهبرداری اینترنتی سریع دست به کار شدم. قبل از هر چیز توصیه می‌کنم نسبت به جستجو در تُرب احتیاط به خرج دهید، چرا که متأسفانه برخی فروشندگان با وارد کردن قیمت غیرواقعی برای بالا آمدن در فهرست نتایج سوءاستفاده می‌کنند.
قبل از خرید تصمیم گرفتم فروشگاه را اعتبارسنجی کنم. طبق تحقیقات فروشگاه حدوداً ۶ سال سابقه فعالیت دارد، شعبه فیزیکی دارد و نمادهای مرسوم از جمله اینماد را هم دریافت کرده است. همچنین این فروشگاه با تبلیغات گسترده و خرید رپرتاژ بالا در سایت‌های برتر توانسته است به صفحه نخست نتایج جستجوی گوگل در برخی از کلمات کلیدی راه پیدا کند. تا بدین جا همه چیز عالی به نظر می‌رسد و ظاهراً فروشگاه معتبر و قابل اعتماد است.
اما چند نکته مهم در این بین خودنمایی می‌کند: نخست طراحی سایت و رابط کاربری به شدت ابتدایی و پیش پا افتاده است، در ثانی با مراجعه به صفحه اینماد فروشگاه اینترنتی با یک مورد ثبت تخلف که نسبتاً خوب است، اما انبوه موارد تأخیر در پاسخگویی مواجه می‌شویم که خیلی شک برانگیز است.
حال نوبت به بررسی سابقه و خوشنامی این فروشگاه اینترنتی می‌رسد. در درجه نخست به صفحه فروشگاه در گوگل مپ مراجعه می‌کنیم تا نظرات کاربران و خریداران را بررسی کنیم. در هنگام نگارش این مطلب بیش از ۲۱۸ نقد برای این فروشگاه ثبت شده که خیلی عجیب و غیرمعمول است. فروشگاه‌های بزرگ ایرانی نهايتاً به صورت میانگین ۲۰ تا ۳۰ نقد در صفحه گوگل مپ خود دارند. با بررسی دقیق نظرات و نقدها متوجه می‌شویم که با یک احتمال کلاهبرداری گسترده از جانب فروشگاه طرف هستیم. انبوه نظرات منفی نشان دهنده عملکرد افتضاح در خدمت دهی است.
در برابر شاهد نظرات ۵ ستاره جعلی فراوانی نیز هستیم که احتمالاً صاحبان این فروشگاه برای سر پوش گذاشتن روی کلاهبرداری محتمل خود آن‌ها را به ثبت رسانده‌اند. از کجا متوجه جعلی بودن آن‌ها شویم؟ نخست اینکه اکثر آن‌ها هیچ نظری را ثبت نکرده و صرفاً ۵ ستاره را اسپم کرده‌اند، همان‌طور که گفتیم میانگین نظرات و نقدهای فروشگاه‌های بزرگ ۲۰ تا ۳۰ نقد است، در ثانی اقدام ناشیانه دیگر آن‌ها استفاده از اسامی تکراری بود.
با جستجوی نام فروشگاه در سایت‌های نظرسنجی و کاربر محور هم متوجه انبوه نظرات منفی و تاپیک‌های حاکی از احتمال کلاهبرداری این فروشگاه می‌شویم. همه این‌ها به وضوح نشان می‌دهد که به احتمال زیاد فروشگاه مورد بررسی نامعتبر است.
ملاحظه کردید که علیرغم داشتن اینماد، سابقه و شعبه فیزیکی، این فروشگاه اینترنتی نامعتبر از آب درآمد. در نتیجه نمی‌شود برای اعتبارسنجی یک فروشگاه یا کسب و کار اینترنتی فقط به یکی از موارد بسنده کرد و باید همه جوانب را بررسی کنید.
این موضوع کار را کمی سخت می‌کند. چون خرید اینترنتی بیشتر برای راحتی و در دسترس بودن با اقبال مواجه شده است و خریداران دوست دارند در سریعترین زمان ممکن به محصول مورد نظر خود دست پیدا کنند. اما متأسفانه با توجه به عدم نظارت در این حوزه، شاهد افزایش کلاهبرداری‌های اینترنتی شده‌ایم. در نتیجه خریدار باید دقت بیش‌تری به خرج دهد تا متضرر نشود.
نمونه بارز این عدم نظارت برمی‌گردد به همین فروشگاه که به عنوان مشت نمونه خروار آن را با هم بررسی کردیم. با این حجم از شکایت، نارضایتی و احتمال کلاهبرداری فروشگاه مذکور پلمپ که نشده هیچ، بلکه حتی اینماد آن هم تعلیق نشده است! به احتمال زیاد علت ادامه دار بودن این نظرات و شکایات مبنی بر احتمال کلاهبرداری این است که خریداران محترم حوصله پیگیری سفارش را نداشته‌اند. با بررسی نقدها و نظرات از بین همه این افراد تنها ۲ تا ۳ نفر پیگیری و شکایت کرده‌اند تا حق خود را پس بگیرند و موفق هم شده‌اند.
اگر همه این عزیزان پیگیری کرده بودند، بدون شک فروشگاه‌های اینترنتی امکان کلاهبرداری مجدد خود را از دست می‌دادند. اما پیچیده بودن فرایند شکایت باعث شده که خریداران اینترنتی چندان رغبتی به پیگیری ماجرا نداشته باشند.
در پایان جا دارد اشاره کنیم که پیش از انتشار این مقاله برای رعایت انصاف و همچنین اطمینان حاصل کردن از نتیجه این بررسی، شخصاً یک کتاب از این فروشگاه سفارش دادیم و مطابق انتظار هیچ کتابی دریافت نکردیم. نحوه پاسخگویی و پشتیبانی فروشگاه اینترنتی بررسی شده نیز به‌استناد نظرات انبوه خریداران، افتضاح است.
خب دوستان در این مقاله راهنمای پیشگیری از کلاهبرداری اینترنتی را آموزش دادیم، به کلاهبرداری پیامکی پرداختیم، اشاره‌ای به کلاهبرداری فروشگاه‌های اینترنتی کردیم، یک فروشگاه اینترنتی که شاکیان و مشتریان ناراضی زیادی در بستر اینترنت دارد را با هم بررسی کردیم و نقدی هم بر عدم نظارت، فرایند پیچیده شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و همچنین صوری بودن اینماد داشتیم.
در پایان لطفاََ اگر نکته یا موردی بود که به پربارتر شدن این مقاله کمک می‌کند، در بخش نظرات در میان بگذارید. همچنین اگر مایل بودید تجربه‌های موفق و ناموفق خودتان از خریدهای اینترنتی را با ما به اشتراک بگذارید. روش آسانی برای پیگیری و شکایت از کلاهبرداری اینترنتی سراغ دارید؟ پیشنهادی برای بهبود فرایند موجود (اینماد و پلیس فتا) دارید؟ نظرات خود را از ما دریغ نفرمایید.
به‌روزرسانی:
با توجه به بررسی و پیگیری صورت گرفته و بهبود شرایط خدمات رسانی و با استناد به رفع شکایت‌های ثبت شده در اینماد، نام فروشگاه سابقاٌ مذکور در این مطلب حذف گردید و پست ویرایش شد. ان‌شاءالله این روند ادامه‌دار باشد.
سلب مسئولیت: ساویس‌گیم به هیچ عنوان ضمانت نمی‌کند که اطلاعات موجود در این سایت، دقیق، کامل، به روز یا بدون خطا باشد. ساویس‌گیم هیچگونه مسئولیتی در برابر تبعات ناشی از هر گونه استفاده از مضامین و محتوای سایت را بر عهده نمی‌گیرد.
ساویس‌گیم هیچگونه مسئولیتی در برابر صحت اطلاعات موجود در این مطلب و سایر گزارش‌های تحلیلی که روی این سایت قرار می‌گیرند بر عهده نمی‌گیرد و نظرات ارائه شده در این گزارش‌ها به هیچ وجه به عنوان توصیه‌ای جهت خرید، عدم خرید، هرگونه پیگیری، فروش یا معامله و سایر موارد نیست و مسئولیت استفاده از این اطلاعات با مراجعه کنندگان به سایت است.
ساویس‌گیم صرفاً بازنشر کننده این مطلب است و آن را تأیید یا رد نمی‌کند. ساویس‌گیم هیچ ادعای مسئولیتی در مورد خسارت ناشی از استفاده از هر گونه اطلاعات ارائه شده، از جمله هر نوع اطلاعاتی که ناقص یا نادرست است، نمی‌پذیرد.
تمام مسئولیت محتوای (متنی، تصویری، ویدیویی، صوتی، فایل و…) و هرگونه پاسخگویی به ادعاهای مطرح شده توسط اشخاص حقیقی و حقوقی با منتشرکننده اصلی است و ساویس‌گیم هیچگونه مسئولیتی نسبت به آن ندارد. این مطلب یک بازنشر از محتوای مردمی موجود در بستر اینترنت که برای عموم در دسترس است، می‌باشد و ساویس‌گیم هیچگونه مسئولیتی نسبت به آن ندارد.
مطالب زیر را از دست ندهید:
- علت افسار پاره کردن برخی از یوتیوبرهای ایرانی چیست
- فساد یا کلاهبرداری در سینمای ایران؟
- حمید فرخ نژاد کیست؟
- شاه دزد؛ 2 دهه‌ی پیش Thief: The Dark Project سبک مخفی‌کاری را تعریف کرد
- فمنیست ها و بازی های ویدیویی
سایت ترب torob هم تنها ۴۵ روز آن هم ۴ سال پیش با سایت تلکتاب همکاری داشته و سپس همکاری خود را به دلیل اعتراضات مشتریان با آن قطع کرده است
بله کاملاً درست می فرمایید
سلام کاملا درست است
بنده پارسال از شهربیرجند برای دخترم یک کتاب ریاضی کمک درسی سفارش دادم و بعد یک ماه چون نفرستادند از سایت دیگری خرید کردم. تابستان ۱۴۰۲ که برای کار دیگری تهران رفته بودم حضوری رفتم دفتر شرکت که تونستم پولم رو ازشون پس بگیرم.
لذا اصلا توصیه به خرید نمی شود.
سلام قربان، سپاس که نظر ارزشمندتون رو به اشتراک گذاشتین.
واقعا متاسفم که کلاهبرداری این همه راحت هست و گرفتن حق این همه سخت که مجبور میشیم از حقمون بگذریم،من یه ماهه برای دو جلد کتاب پول واریز کردم ولی نه کتاب رو میفرستن و نه پولم رو پس میدن و آقای عبادالله نژاد با ادبیات فوق بی ادبانه موقع پیگیری صحبت میکنن،من شکایت کردم امیدوارم راه به جایی ببرم،چون امروز بعد از شکایت همین… بیشتر بخوانید
سلام، سپاس که نظرت رو به اشتراک گذاشتی سمیه جان، متأسفم بابت تجربه بدی که داشتی. ان‌شاءالله با پیگیری هموطنان مسئولی چون شما اوضاع بهتر می‌شه.
روش جدید کلاهبرداریه. کتاب‌های کمیاب و نایاب رو می‌ذارن برای فروش و بعدش نه کتاب میفرستن نه پولتون رو پس میدن. پوستشونم کلفته. زنگ که می‌زنید بهشون می‌گن امروز می‌ریزیم ولی دروغ می‌گن. کلاهبردارن.
سپاس که تجربه خریدت رو به اشتراک گذاشتی ستاره جان، امیدوارم برای دوستان مفید و آگاهی بخش باشه، شخصاً از تجربه خرید یک خانم معلم شریف که نظرشون در گوگل ریویو موجوده خیلی ناراحت و دلشکسته شدم
تلکتاب يک کلاهبردار حرفه ايی هستش لطفا ازش کتاب نخربد