در یک شب هیجانانگیز علمی، سه دانشمند فوقالعاده از هند، ترکیه و ایران دور هم جمع شدن تا از رازهای موفقیتشون بگن. این برنامه به اسم «رصدخانه» از بنیاد علم و فناوری مصطفی (ص) بود که چهارشنبه ۲۶ شهریور ۱۴۰۴ (معادل ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۵) از شبکه یک سیما پخش شد. تصور کن: در موزه علوم باغ کتاب، زیر نور ستارهها، حرف از آیندهای پر از انرژی پاک، درمان سرطان بدون درد و هوش مصنوعی جادویی!
چرا رصدخانه؟ مثل ستارهشناسان قدیمی!
مجری برنامه اول یاد رصدخانههای دوران طلایی اسلام افتاد. اون موقعها، دانشمندها نه تنها ستارهها رو نگاه میکردن، بلکه ایدههای علمی و اجتماعی رو با هم به اشتراک میگذاشتن. حالا هم، مثل همون رصدخانهها، سه دانشمند برگزیده جایزه مصطفی (ص) ۲۰۲۵ اومدن تا از علم مفید (یعنی علمی که زندگی رو بهتر کنه) حرف بزنن. دانشآموزهایی از پاکستان، ازبکستان و ایران هم بودن و با چشمای برقزده گوش میدادن!
سلام به قهرمانهای علم!
- پروفسور محمد خواجه نصیرالدین از هند: متخصص انرژی خورشیدی. اون سلولهای خورشیدی جدیدی ساخته که برق رو با کارایی بالا تولید میکنن و به جنگ آلودگی هوا رفتن!
- پروفسور مهمت تونر از ترکیه: شکارچی سرطان! با تراشههای ریز (مثل چیپ موبایل)، سلولهای بد رو زودتر پیدا میکنه و درمان رو آسونتر.
- پروفسور وهاب میررکنی از ایران: جادوگر دادهها و هوش مصنوعی. الگوریتمهاش دادههای عظیم رو تحلیل میکنه و به دکترها در پزشکی کمک میکنه.
نکتههای طلایی برای جوونهای کنجکاو: چطوری ستاره بشی؟
مجری پرسید: “چطوری به اینجا رسیدین؟ جوونها چیکار کنن؟”
- نصیرالدین گفت: “همت بلند و کار سخت کلیده! ما هم مثل شما بودیم، اما تسلیم نشدیم.”
- تونر خندید و گفت: “من تو کالج ضعیف بودم و همه فکر میکردن کارم تمومه! اما کنجکاوی و تلاش مداوم منو نجات داد. شکستها رو دوست داشته باش!”
- وهاب میررکنی اضافه کرد: “تو دنیای کامپیوتر، جوونها شانس بزرگی دارن. با سرعت اینترنت و ابزارهای جدید، تو یک سال میتونی متخصص بشی. کنجکاوی + پشتکار = موفقیت!”
مجری هم شوخی کرد: “نسل ما مهاجر دنیای دیجیتالن، اما شما جوونها توش به دنیا اومدین، مثل بومیهای یه سرزمین جادویی!”
دستاوردها: علم نافع، یعنی زندگی بهتر!
مجری یاد علم نافع افتاد، علمی که بیماریها رو کم کنه، نابرابریها رو از بین ببره و همه رو خوشحالتر کنه. حالا بریم سراغ جادوهای این سه تا:
انرژی خورشیدی بدون دود و دم!
نصیرالدین از سلولهای “پروسکایتی” حرف زد، مثل کریستالهای جادویی که نور خورشید رو میگیرن و برق میسازن. اینا تو دمای پایین (فقط ۱۲۰ درجه!) ساخته میشن، بدون اینکه گازهای گلخانهای تولید کنن. برعکس سلولهای قدیمی سیلیکونی که تو گرما ضعیف میشن (کاراییشون تا ۱۴ درصد کم میشه!)، اینا حتی تو تابستون داغ یا زمستون سرد عالی کار میکنن. تصور کن: روستاها با پنلهای خورشیدی کوچیک، برق خودشون رو داشته باشن و دیگه نگران آلودگی نباشن! چین هم داره کلی روش سرمایهگذاری میکنه، جوونها، این حوزه منتظر شماست!
شکار سرطان با تراشههای نانویی!
تونر از تراشههای میکروسیالیش گفت، مثل یه دستگاه کوچولو که خون رو اسکن میکنه و سلولهای سرطانی رو مثل سوزن تو انبار کاه پیدا میکنه! از ۲۰۰۷ شروع کردن: تراشه CTC-I خون کامل رو بدون دردسر تحلیل میکنه و ۹۹ درصد سرطانهای ریه، پروستات و… رو زود تشخیص میده. بعدش CTC-II سلولهای سالم رو جدا کرد تا بفهمیم داروها چطوری کار میکنن. حالا تراشه “کلاستر” خوشههای بدجنس (حتی دو سلولی!) رو بدون جراحی میگیره. هر ثانیه ۳۰۰ میلیون سلول رو چک میکنه! این روش “نمونهگیری مایع” بدون تیغ و درد، میتونه مرگومیر سرطان (۱۰ میلیون نفر در سال) رو نصف کنه. با داروهای جدید، آینده روشنه!
هوش مصنوعی: مغز آینده!
میررکنی از الگوریتمهای جادوییش برای دادههای بزرگ حرف زد، مثل یه ابرقهرمان که اطلاعات پزشکی رو سریع تحلیل میکنه و به درمانهای شخصی کمک میکنه. (توضیحات فنیشون جذاب بود، اما خلاصهش: هوش مصنوعی زندگی رو سریعتر و دقیقتر میکنه!)
این میزگرد نشون داد علم چقدر باحاله و جوونها میتونن تغییر بدن. اگه کنجکاوی، آینده مال توئه! نظرت چیه؟ کدوم دستاورد بیشتر هیجانانگیز بود؟ کامنت بذار!
با امید به ستارههای بعدی!
