دیوید لینچ رفت، اما رویاهایش جاودانه‌اند: مروری بر آثار خالق «تویین پیکس»

رضا خلف چعباوی
دیوید لینچ رفت، اما رویاهایش جاودانه‌اند: مروری بر آثار خالق «تویین پیکس»
دیوید لینچ رفت، اما رویاهایش جاودانه‌اند: مروری بر آثار خالق «تویین پیکس»

دنیای سینما یکی از بزرگترین رویاپردازانش را از دست داد. به یاد دیوید لینچ، آثار او را دوباره مرور می‌کنیم و از میراثش می‌گوییم.

۱۶ ژانویه ۲۰۲۵، جهان از مرگ یکی از بزرگترین کارگردانان معاصر، دیوید لینچ (David Lynch) باخبر شد. این رویداد غم‌انگیز ضربه‌ای به فرهنگ معاصر بود. شاید این گفته اغراق‌آمیز به نظر برسد، اما لینچ فقط فیلم نمی‌ساخت – او درگاه‌هایی به ابعاد دیگر خلق می‌کرد و از تماشاگران دعوت می‌کرد تا ناشناخته‌ها، از جمله اعماق ناخودآگاه خودشان را کشف کنند. معدود کسانی می‌توانستند چنین ماهرانه مرز بین واقع‌گرایی و سوررئالیسم را محو کنند. بیایید با هم مسیر خلاقانه او را مرور کنیم.

آثار کلیدی دیوید لینچ

کله‌پاک‌کن Eraserhead

فیلم کله‌پاک‌کن Eraserhead

اولین فیلم لینچ بلافاصله سبک منحصر به فرد او را به نمایش گذاشت. «کله‌پاک‌کن» یک فیلم ترسناک درباره هنری اسپنسر است که تلاش می‌کند با تولد فرزندی ناقص‌الخلقه کنار بیاید. این فیلم شامل تمام عناصری است که به امضای کارگردان تبدیل شده‌اند: پوچی، فضای دلهره‌آور و آزمایش با صدا.

مرد فیل‌نما The Elephant Man

فیلم مرد فیل‌نما The Elephant Man

«مرد فیل‌نما» که بر اساس داستان واقعی جوزف مریک ساخته شده، سرنوشت بریتانیایی معروفی را با ناهنجاری‌های جسمی شدید روایت می‌کند که برای حفظ کرامت خود می‌جنگد. این فیلم به لطف کارگردانی درجه یک و بازیگری عالی، هشت نامزدی جایزه اسکار را دریافت کرد.

بخوانید: آیا ضدفرهنگ ووک سینما را نابود کرده‌اند؟ بررسی تأثیر SJW بر هالیوود

مخمل آبی Blue Velvet

فیلم مخمل آبی Blue Velvet

یک فیلم نوآر کارآگاهی کالت درباره جنبه تاریک زندگی در یک شهر کوچک آمریکایی. داستان حول محور دانشجویی به نام جفری بومونت می‌چرخد که پس از غیبتی طولانی به شهر زادگاهش بازمی‌گردد. جفری یک گوش بریده شده در یک زمین بایر پیدا می‌کند و آن را به اداره پلیس می‌برد. از این لحظه، تحقیقات شخصی او در مورد این حادثه مرموز آغاز می‌شود.

تویین پیکس Twin Peaks

فیلم تویین پیکس Twin Peaks

به احتمال زیاد، اگر هر فهرستی از بزرگترین سریال‌ها را باز کنید، «تویین پیکس» لینچ قطعا در آن خواهد بود. این داستان درباره تحقیقات قتل در یک شهر کوچک به مرور زمان به جایگاهی کالت دست یافت. و همه اینها به لطف، باز هم، سبک مشهور لینچ است. این سریال به طرز غیرمعمولی، اما هماهنگ، ژانرهای مختلف را با هم ترکیب می‌کند: کارآگاهی، ملودرام، کمدی و البته سوررئالیسم.

زمانی که این سریال را برای نخستین بار تماشا کردم، تا هفته ها محو جهانش بودم و به آن فکر می کردم، انجمن ها را برای رمزگشایی از مفاهیم زیر و رو می کردم و به دوستان و آشنایان تماشای آن را پیشنهاد می دادم.

بخوانید: بحث کارگردانان زن در «ورایتی»: حقیقت تکان‌دهنده باکس آفیس که هالیوود نمی‌پذیرد

بزرگراه گمشده Lost Highway

فیلم بزرگراه گمشده Lost Highway

یک تریلر روانشناختی درباره چگونگی تبدیل مرموز یک فرد به فرد دیگر. داستان نسبتاً پیچیده است: در این فیلم، لینچ حتی بیشتر از حد معمول با روایت غیرخطی بازی کرد. چقدر موفق بود؟ منتقدان و سینمادوستان هنوز در مورد این موضوع بحث می‌کنند.

جاده مالهالند Mulholland Drive

فیلم جاده مالهالند Mulholland Drive

یکی دیگر از آثار لینچ با ساختار غیرخطی، جایی که تخیلات و واقعیت چنان در هم تنیده‌اند که تشخیص پایان یکی و شروع دیگری دشوار است. داستان دو زنی که تلاش می‌کنند جزئیات گذشته یکی از آنها را کشف کنند، برای تفسیرهای زیادی باز است.

امپراتوری درون Inland Empire

اغلب این فیلم به عنوان تجربی‌ترین اثر کارگردان در نظر گرفته می‌شود. لینچ یک فیلم سه ساعته چندلایه درباره زنی مرموز که دچار مشکل شده، ساخت که به موضوع هویت می‌پردازد و البته، فراموش نمی‌کند که مرزهای واقعیت را درهم بشکند.

سبک منحصر به فرد

لینچ چهره‌ای کلیدی در سوررئالیسم سینمایی است. تقریباً تمام آثار او به موسیقی فضاساز، جلوه‌های صوتی غیرمعمول، راه‌حل‌های بصری زیبا، هرچند اغلب ترسناک و همچنین، و مهمتر از آن، روایت غیراستاندارد مشهور هستند. کارگردان هرگز آثار خود را توضیح نداد: طبق دیدگاه او، تماشاگران خودشان باید به دنبال پاسخ سوالات مطرح شده باشند.

بسیاری از بازیگران و همکاران از دیوید لینچ تمجید کردند. به عنوان مثال، لورا درن (Laura Dern)، ستاره فیلم‌های او، گفت که کار با او مانند سفر به ناشناخته‌ها است. و خالقانی مانند کوئنتین تارانتینو (Quentin Tarantino) و مارتین اسکورسیزی (Martin Scorsese) از القابی مانند «استاد کابوس‌ها» برای لینچ دریغ نکردند و همچنین به توانایی او در ایجاد «جادوی شکننده سینما» اشاره کردند.

فرآیند خلاقانه

بله، آثار او مملو از رفتارهای غیرعادی بود، اما خود دیوید لینچ در زندگی روزمره به سمت امور عادی و روتین گرایش داشت. سال‌ها صبح خود را به یک شکل شروع می‌کرد. به همان رستوران می‌رفت، در آنجا نان تست با مربا می‌خورد و قهوه می‌نوشید. همزمان طرح‌هایی از صحنه‌های آینده می‌کشید. لینچ چنین لحظاتی را «جادویی برای ذهن» می‌نامید.

به هر حال، در مورد قهوه: لینچ آنقدر عاشق این نوشیدنی بود که تا بیست فنجان در روز، آن هم قهوه نسبتاً غلیظ می‌نوشید. او حتی شروع به تولید برند نوشیدنی خود کرد – David Lynch Signature.

فیلم‌های مورد علاقه دیوید لینچ

کارگردان افسانه ای اغلب فهرستی از فیلم‌هایی را که به نظر او هر کسی باید ببیند، به اشتراک می‌گذاشت. از جمله فیلم‌های مورد علاقه او می‌توان به فیلم‌های زیر اشاره کرد:

  1. «شرق بهشت» (East of Eden، ۱۹۵۵) – درام الیا کازان (Elia Kazan) با بازی جیمز دین (James Dean) در نقش اصلی.
  2. «جاده» (La Strada، ۱۹۵۴) – فیلم فدریکو فلینی (Federico Fellini) درباره تنهایی و عشق.
  3. «روانی» (Psycho، ۱۹۶۰) – یکی از مهمترین فیلم‌های تریلر در تاریخ. این فیلم آلفرد هیچکاک (Alfred Hitchcock) بود که به منبع اصلی الهام برای لینچ تبدیل شد.
  4. «بلوار سانست» (Sunset Boulevard، ۱۹۵۰) – نوآر بیلی وایلدر (Billy Wilder) درباره جنبه تاریک هالیوود که لینچ خود در فیلم «جاده مالهالند» به آن پرداخت.

تأثیر بر صنعت بازی

«مخمل آبی» و «تویین پیکس» لحن بسیاری از بازی‌های ویدیویی، به ویژه آنهایی که تلاش می‌کنند داستان‌های روانشناختی پیچیده را با لحنی مالیخولیایی و عناصر کارآگاهی روایت کنند، تعیین کردند. بدون آثار این کارگردان برجسته، تصور پروژه‌هایی مانند Deadly Premonition یا Silent Hill 2 غیرممکن است. آنها از تکنیک‌های «لینچی» وام می‌گیرند: روایت چندلایه، محو کردن مرز بین واقعی و غیرواقعی و تمرکز بر شخصیت‌های مرموز.

بازی‌های استودیوی Remedy، به ویژه Control و Alan Wake 2، شاید نزدیک‌ترین پیرو مکتب لینچ باشند: آنها از طریق دیالوگ‌های عجیب، تنش ایجاد می‌کنند، به ناگفته‌های عمدی تکیه می‌کنند و داستان‌هایی را ارائه می‌دهند که تفسیر واحد و درستی ندارند.

میراث

دیوید لینچ به فیلمسازان آموخت که از کاوش در افق‌های جدید و خلق دنیاهایی پر از رمز و راز نترسند: گاهی اوقات ترسناک، گاهی اوقات نه، اما همیشه جذاب. وقتی استادی از دنیای ما می‌رود، مهم این است که غمگین نباشیم، بلکه از میراث جاودانه او که برای همیشه با ما خواهد ماند، خوشحال باشیم.

نظرات خود را درباره فیلم‌های مورد علاقه خود از دیوید لینچ در بخش نظرات به اشتراک بگذارید – به این ترتیب ما با هم یاد این کارگردان بزرگ را زنده نگه می‌داریم.

نوشته های مشابه
↑
خروج از نسخه موبایل